สา ปน ยสฺมา สมาธิํ ครุํ กตฺวา ตตฺถ นินฺนโปณปพฺภารภาเวน ปวตฺติยา โหติ, ตสฺมา ‘‘สมาธิครู’’ติอาทิ วุตฺตํฯ

[67] ปฏิลทฺเธ นิมิตฺตสฺมิํ เอวํ หิ สมฺปาทยโต อปฺปนาโกสลฺลํ อิมํ อปฺปนา สมฺปวตฺตตีติ สมฺพนฺโธฯ สาติ อปฺปนาฯ หิตฺวา หีติ หิ-สทฺโท เหตุอตฺโถฯ ยสฺมา ฐานเมตํ น วิชฺชติ, ตสฺมา จิตฺตปฺปวตฺติอาการํ ภาวนาจิตฺตสฺส ลีนุทฺธตาทิวเสน ปวตฺติอาการํ สลฺลกฺขยํ อุปธาเรนฺโตฯ สมตํ วีริยสฺเสว วีริยสฺส สมาธินา สมรสตํเยว โยชเยถฯ กถํ ปน โยชเยถาติ อาห ‘‘อีสกมฺปี’’ติอาทิฯ ตตฺถ ลยนฺติ ลีนภาวํ, สงฺโกจนฺติ อตฺโถฯ ยนฺตนฺติ คจฺฉนฺตํ , ปคฺคณฺเหเถว สมภาวายาติ อธิปฺปาโยฯ เตนาห ‘‘อจฺจารทฺธํ นิเสเธตฺวา สมเมว ปวตฺตเย’’ติฯ กถํ ปน สมเมว ปวตฺตเยติ อาห ‘‘เรณุมฺหี’’ติอาทิฯ ยถาติ เรณุอาทีสุ ยถา มธุกราทีนํ ปวตฺติ อุปมาภาเวน อฏฺฐกถายํ สมฺมวณฺณิตา, เอวํ ลีนุทฺธตภาเวหิ โมจยิตฺวา วีริยสมตาโยชเนน นิมิตฺตาภิมุขํ มานสํ ปฏิปาทเย ปฏิภาคนิมิตฺตาภิมุขํ ภาวนาจิตฺตํ สมฺปาเทยฺยาติ อตฺโถฯ

นิมิตฺตาภิมุขปฏิปาทนวณฺณนา

[68] ตตฺราติ ตสฺมิํ ‘‘เรณุมฺหี’’ติอาทินา วุตฺตคาถาทฺวเยฯ อตฺถทีปนา อุปมูปเมยฺยตฺถวิภาวนาฯ อเฉโกติ อกุสโลฯ ปกฺขนฺโทติ ธาวิตุํ อารทฺโธฯ วิกสนกฺขเณเยว สรสํ กุสุมปราคํ โหติ, ปจฺฉา วาตาทีหิ ปริปตติ, วิรสํ วา โหติฯ ตสฺมา นิวตฺตเน เรณุ ขียตีติ อาห ‘‘ขีเณ เรณุมฺหิ สมฺปาปุณาตี’’ติฯ ปุปฺผราสินฺติ รุกฺขสาขาสุ นิสฺสิตํ ปุปฺผสญฺจยํฯ

สลฺลกตฺตอนฺเตวาสิเกสูติ สลฺลกตฺตอาจริยสฺส อนฺเตวาสิเกสุฯ อุทกถาลคเตติ อุทกถาลิยํ ฐปิเตฯ สตฺถกมฺมนฺติ สิราเวธนาทิสตฺถกมฺมํฯ ผุสิตุมฺปิ อุปฺปลปตฺตนฺติ สมฺพนฺโธฯ สเมนาติ ปุริมกา วิย ครุํ, มนฺทญฺจ ปโยคํ อกตฺวา สมปฺปมาเณน ปโยเคนฯ ตตฺถาติ อุปฺปลปตฺเตฯ ปริโยทาตสิปฺโปติ สุวิสุทฺธสิปฺโป นิปฺผนฺนสิปฺโปฯ